नवचैतन्य टाईम्स मुंबई प्रतिनिधी(नेहाल हसन)- राज्याचे अर्थमंत्री अजित पवार यांनी २०२४-२५ चा तब्बल २० हजार ५१ कोटी रुपयांच्या महसुली तुटीचा अतिरिक्त अर्थसंकल्प शुक्रवारी अधिवेशनात सादर केला.चौदाव्या विधानसभेच्या शेवटच्या अधिवेशनाच्या निमित्ताने व तीन महिन्यांत येऊ घातलेल्या विधानसभेच्या निवडणुका डोळ्यासमोर ठेवत महिला, शेतकरी व विद्यार्थ्यांच्या खात्यात थेट निधी देणाऱ्या विविध योजनांचा पाऊस या निमित्ताने अजित पवार यांनी पाडला आहे. मात्र, आगामी निवडणुकीच्या निमित्ताने घोषणांची खैरात करताना राज्याची राजकोशीय तूट एक लाख १० हजार ३५५ कोटी झाल्याचेही अर्थसंकल्पात नमूद करण्यात आले आहे.
महिला, शेतकरी, युवा, दुर्बल घटकांसाठी अर्थसंकल्पात जवळपास एक लाख कोटींच्या विविध योजनांचा पाऊस आज अर्थमंत्री अजित पवार यांनी पाडला असून, यात प्रामुख्याने २१ ते ६० वर्षे वयोगटातील महिलांसाठी दरमहा १,५०० रुपये प्रदान करणारी ‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना’, वर्षाला तीन गॅस सिलिंडर देणारी मुख्यमंत्री अन्नपूर्णा योजना, ओबीसी तसेच आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल विद्यार्थिनींच्या उच्च शिक्षणाच्या शुल्काची १०० टक्के परिपूर्ती, शेतकऱ्यांसाठी मुख्यमंत्री बळीराजा सवलत योजनेअंतर्गत राज्यातील ७.५ हॉर्सपॉवर पंप वापरणाऱ्या ४४ लाख शेतकऱ्यांना मोफत वीज देण्यात येणार आहे, तसेच मागेल त्याला सौरऊर्जा पंप या योजनेअंतर्गत साडेआठ लाख शेतकऱ्यांना सौरऊर्जा पंप देण्यात येणार आहेत. युवा वर्गासाठी मुख्यमंत्री युवा कार्यप्रशिक्षण योजनेंतर्गत प्रतिप्रशिक्षणार्थी दरमहा १० हजार रुपयांपर्यंत विद्यावेतन देण्यात येणार आहे.
४६ हजार कोटींचा अतिरिक्त बोजा
मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहिण योजनेंतर्गत २१ ते ६० वर्षे वयोगटातील ज्या महिलांना दरमहा १५०० रुपये देण्यात येणार आहेत, त्या योजनेचा सरकारी तिजोरीवर जवळपास ४६,६०० कोटींचा बोजा पडणार आहे. दुष्काळ, अवकाळी पाऊस, बाजारपेठेतील किमतीचे चढ-उतार यामुळे त्रस्त असलेल्या शेतकऱ्यांसाठी जाहीर करण्यात आलेल्या मुख्यमंत्री बळीराजा वीजसवलत योजनेअंतर्गत ४४.०६ लाख शेतकऱ्यांच्या ७.५ अश्वशक्तीच्या वीजपंपांना मोफत वीजपुरवठा करणाऱ्या या योजनेसाठी १४,७६१ कोटी रुपये खर्च येणार आहे. याशिवाय दूध उत्पादक शेतकऱ्यांना प्रतिलिटर पाच रुपये सवलत देण्यात येणार आहे.
ठळक घोषणेचा पाऊस
- मुख्यमंत्री अन्नपूर्णा योजनेअंतर्गत वर्षाला तीन गॅस सिलिंडर मोफत
- राज्यातील १७ शहरांमधील १० हजार महिलांना पिंक ई रिक्षा घेण्यासाठी अर्थसहाय्य; ८० कोटींच्या निधीची तरतूद
- ओबीसी व आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील विद्यार्थिनींच्या मोफत उच्च शिक्षणाकरिता दोन हजार कोटींच्या निधीची तरतूद
- राज्यातील सर्व आरोग्य उपकेंद्रांत स्तन व गर्भाशयमुखाच्या कर्करोग तपासणीसाठी उपकरणे व साहित्य उपलब्ध करणार
- शुभमंगल सामूहिक नोंदणीकृत विवाह योजनेत लाभार्थी मुलींना देण्यात येणारे अनुदान १० हजारांवरून २५ हजार
- रुग्ण, गर्भवती माता व बालकांची आरोग्य संस्थेमार्फत ने-आण करण्यासाठी नव्या रुग्णवाहिका
- कापूस व सोयाबीन शेतकरी बाजारपेठेत किमती घसरल्यामुळे प्रचंड नुकसानीत असून, या शेतकऱ्यांना दिलासा देण्यासाठी प्रतिहेक्टरी पाच हजार रुपयांचे अर्थसहाय्य
- कांदा व कापसाच्या हमी भावासाठी प्रत्येकी २०० कोटींचा फिरता निधी
- संजय गांधी निराधार अनुदान योजना व श्रावणबाळ सेवा राज्य निवृत्तिवेतन योजनेतून दुर्बल घटकातील निराधार, विधवा, दिव्यांग, वृद्ध नागरिकांना १५०० रुपये अर्थसहाय्य
- दिव्यांग व्यक्तींसाठी धर्मवीर आनंद दिघे घरकुल योजना
- मौलाना आझाद अल्पसंख्याक आर्थिक विकास महामंडळाला देण्यात येणारी शासनहमी ३० कोटींवरून ५०० कोटी
- महात्मा ज्योतीराव फुले जनआरोग्य योजनेंतर्गत आरोग्य विमा संरक्षणाची रक्कम प्रतिकुटुंब एक लाख ५० हजारांवरून पाच लाख रुपये
महसूल कराचा अंदाज
सन २०२३-२४ या आर्थिक वर्षासाठी राज्याच्या स्वतःच्या कर महसुलाचा सुधारित अंदाज तीन लाख २६ हजार ३९७ कोटी असून, २०२४-२५ या आर्थिक वर्षात तीन लाख ४३ हजार ४० कोटी रुपये राज्याच्या स्वतःच्या करमहसुलाचे उद्दिष्ट निश्चित करण्यात आले आहे.
जवानांना व्यवसाय करातून सूट
केंद्रीय सात सशस्त्र सेनादलांपैकी सीमा सुरक्षा दल व केंद्रीय राखीव पोलिस दलातील सशस्त्र जवानांना व्यवसायकरातून सूट देण्यात आली होती. आता हीच सूट आसाम रायफल्स, केंद्रीय औद्योगिक सुरक्षा दल, इंडो-तिबेट सीमा पोलीस दल, राष्ट्रीय सुरक्षा रक्षक व सशस्त्र सीमा दलातील जवानांनाही व्यवसायकर भरण्यातून सूट देण्यात आली आहे.
जमा-खर्चाचे गणित कोलमडले
विधानसभा निवडणुकीच्या तोंडावर लोकप्रिय घोषणा करण्याच्या नादात राज्य सरकारचे जमा-खर्चाचे गणित पार कोलमडून गेले आहे. २०२४-२५ च्या अतिरिक्त अर्थसंकल्पात सरकारी तिजोरीवर ताण पाडणाऱ्या आकर्षक घोषणा केल्याने महसुली तूट आता २० हजार ५१ कोटींपर्यंत पोहोचणार असल्याचा अंदाज आहे. उपमुख्यमंत्री तथा अर्थमंत्री अजित पवार यांनी लोकसभा निवडणुकीच्या तोंडावर फेब्रुवारी महिन्यात राज्याचा चालू आर्थिक वर्षाचा अंतरिम अर्थसंकल्प सादर करताना महसुली जमेपेक्षा खर्च वाढून तब्बल ९ हजार ७३४ कोटी रुपयांची तूट अपेक्षित असल्याचे म्हटले होते. मात्र, अवघ्या चार महिन्यांत पवार यांचे गणित कोलमडून पडले आहे.
हतगडला कलादालन होणार
जिल्हा स्तरावर संस्थात्मक क्षमता वाढवून विकासाला चालना देण्यासाठी ‘महास्ट्राइड’ हा २,२३२ कोटींचा प्रकल्प जागतिक बँकेच्या साह्याने राबविण्यात येईल, अशी घोषणा उपमुख्यमंत्री तथा अर्थमंत्री अजित पवार यांनी शुक्रवारी अर्थसंकल्पात केली. आदिवासी कलांचे प्रदर्शन, वृद्धी आणि कलाकारांना प्रोत्साहन देण्यासाठी नाशिक जिल्ह्यातील हतगड (ता. सुरगाणा) येथे कलादालन स्थापन करण्याचीही घोषणा त्यांनी यावेळी केली.
महापालिका क्षेत्रांमध्ये पेट्रोल, डिझेल स्वस्त
मुंबई, ठाणे व नवी मुंबई या महानगरपालिका क्षेत्रांतील डिझेलवरील मूल्यवर्धित कर (व्हॅट) तीन टक्क्यांनी, तर पेट्रोलवरील व्हॅट एक टक्क्याने कमी करण्यात आला आहे. त्यामुळे महापालिका क्षेत्रांमध्ये डिझेल दोन रुपये सात पैसे, तर पेट्रोल ६५ पैशांनी स्वस्त होणार आहे. डिझेलवरील व्हॅट २४ टक्क्यांवरून २१ टक्के, तर पेट्रोलवर २६ टक्के अधिक प्रति लिटर पाच रुपये बारा पैसे असलेला कर २५ टक्के अधिक पाच रुपये बारा पैसे करण्यात आला आहे.
