नवचैतन्य टाईम्स सातारा जिल्हा प्रतिनिधी(डॉ.अरुण राजपुरे) ब्रेन स्ट्रोकः- स्ट्रोक हे भारतातील मृत्यूचे प्रमुख कारण बनले आहे.हा एक धोकादायक रोग आहे ज्यावर तात्काळ उपचार करणे गरजेचे आहे.त्यामुळे या भयंकर आजाराबाबत जनजागृती करण्यासाठी दरवर्षी २९ अॉक्टोबर रोजी जागतिक स्ट्रोक दिवस साजरा केला जातो.World Brain Stroke ला मराठीमध्ये जागतिक स्ट्रोक दिवस असेही म्हणतात. स्ट्रोक म्हणजे काय? न्यूरोलॉजी विभागाच्या डॉक्टरांच्या मते,स्ट्रोक तेव्हा होतो जेव्हा रक्तवाहिन्यांमध्ये रक्ताच्या गुठळ्या किंवा प्लेक्सच्या स्वरूपात चरबी जमा होते.यामुळे मेंदूला होणारा रक्तप्रवाह कमी होतो.किंवा पूर्णपणे बंद होतो. हे रक्तातील अॉक्सिजन आणि पोषक तत्वांचा प्रवाह अवरोधित करते.ज्यामुळे मेंदूच्या पेशी काही मिनीटांतच मरतात.मेंदूतील रक्तस्त्राव काही प्रकरणांमध्ये स्ट्रोक देखील होऊ शकतो.जेव्हा नुकसान खुप मोठे असते. स्ट्रोकचे दोन स्तर आहेतः-मिनिस्ट्रोक आणि स्ट्रोक मिनीस्ट्रोक म्हणजे कायः- एक मिनी-स्ट्रोक तेव्हा होतो जेव्हा नुकसान फक्त काही मिनिटे टिकते आणि मेंदूवर कायमस्वरुपी प्रभाव टाकत नाही.त्याची लक्षणे इतर स्ट्रोक सारखीच असतात आमणि अनेकदा येऊ घातलेल्या मोठया स्ट्रोकची चेतावणी म्हणून घेतली जातात.तर स्ट्रोकमुळे मेंदूला कायमचे नुकसान होऊ शकते आणि दीर्घकालीन अपंगत्व येऊ शकते हे जाणून घेणे फार महत्त्वाचे आहे.म्हणून,स्ट्रोकच्या सर्व लक्षणांबद्दल जागरुक असणे आवश्यक आहे. शरीराच्या काही भागांना मुंग्या येणेः- स्ट्रोकचा अनुभवघेणाऱ्या व्यक्तींना त्यांच्या चेहऱ्यावर,हातावर किंवा पायावर अर्धवट अर्धांगवायुचा अनुभव येवु शकतो.बहुतेक प्रकरणांमध्ये ते शरीराच्या एका बाजूला दिसुन येते.हे ओळखण्यासाठी,रुग्णाला त्याच्या /तिचा हात/पाय वर करण्यास किंवा हसण्यास सांगितले जाते. डोळ्याचा प्रकाश कमी होणेः- अचानक आंशिक किंवा पुर्ण दृष्टी कमी होणे हे आणखी एक लक्षण आहे ज्याची जाणीव असणे आवश्यक आहे.हे एक किंवा दोन्ही डोळ्यामंध्ये होऊ शकते.स्ट्रोकच्या काही प्रकरणामध्ये, रुग्णाची दृष्टी येऊ शकते आणि जाऊ शकते.तर आशिंक दृष्टी कमी होणे कमी तीव्र असते.रेटिनल धमनी अडथळ्यामुळे डोळ्यात रक्ताची गुठळी तयार होते,ज्यामुळे कायमचे अंधत्व येऊ शकते.हे स्ट्रोकमुळे देखील होते. समतोल बिघडणेः- मेंदूला हानी झाल्याची प्रतिक्रिया म्हणून तात्काळ चक्कर येणे,असंतुलन आणि समन्वय कमी होणे होऊ शकते.त्यामुळे रुग्णाला चालणे, बसणे, हालचाल करणे कठीण होते. गंभीर डोकेदुखीः- अज्ञान कारणाशिवाय असह्य डोकेदुखी हे एक महत्त्वाचे लक्षण आहे ज्याकडे दुर्लक्ष केले जाऊ नये.मनात काहीतरी चुकींच असल्याच हे पहिल लक्षण आहे.स्ट्रोक नंतर पुनप्राप्तीसाठी वैद्यकीय तज्ञांचा वेळेवर हस्तक्षेप महत्त्वाचा आहे.स्ट्रोकच्या लक्षणांबध्दल जागरुक आणि सक्रिय असणे आणि नियमित चाचण्या घेणे सर्वोत्तम उपचारांसाठी आवश्यक आहे.
